ZIJ EEN BEETJE MEER DAN JIJ

Kijk je ook zo uit naar een aantal hele tijd samen met je vrouw en pasgeboren kind? Helaas is het verlofsysteem in Nederland nog niet zo ingesteld dat er veel ruimte is voor de aanstaande vader. Een vrouw heeft in Nederland recht op zestien weken verlof: maximaal zes weken voor de uitgerekende datum zwangerschapsverlof (de meeste vrouwen kiezen voor vier weken) en tien tot twaalf weken bevallingsverlof na de uitgerekende datum (de meeste vrouwen kiezen voor twaalf weken). Een deel van het bevallingsverlof mag gespreid opgenomen worden. Alleen als je kind later wordt geboren, krijgt je geliefde wat langer verlof, namelijk zestien weken plus de dagen dat je kind later is geboren. Dit verlof wordt vergoed door de werkgever, die het weer vergoed krijgt van het UWV. 

Voor mannen gelden er heel andere regels. Daarnaast zijn de regels voor mensen in loondienst anders dan voor partners die ZZP’er zijn of zelfstandig ondernemer. 

Partnerverlof in loondienst
Een man in loondienst krijgt vanaf 1 januari 2019 vijf dagen volledig betaald verlof. Dat is een Europese regel, waar Nederland overigens als enige land in de Europese Unie tegen stemde. Nederland zal onder druk van de EU verplicht toe moeten naar vier maanden partnerverlof, waarvan in ieder geval twee maanden betaald. Tot 2019 was het partnerverlof beperkt tot twee dagen betaald verlof. De dag van de geboorte en de dag erna (eventueel aangevuld met drie dagen onbetaald verlof). Na jarenlang gesteggel is er sinds 1 juli 2020 een aanvullend verlof van vijf weken voor partners. Dit mag gedurende het eerste jaar van het kind worden opgenomen. De man krijgt dan niet zijn volledige loon doorbetaald, maar 70 procent (met een max van 4.906,15 euro per maand). Tenzij de werkgever zo gul is de overige lasten te dragen natuurlijk. Die 70 procent wordt door het UWV gedragen.

Dit partnerverlof hoeft niet verplicht te worden opgenomen. En als je het opneemt, kan dat alleen in hele weken en binnen zes maanden na de geboorte van het kind. 

Partnerverlof als zelfstandig ondernemer of ZZP’er
Circa een op de drie werkende Nederlanders is ZZP’er of zelfstandig ondernemer. Voor aanstaande moeders die in deze categorie vallen is er sinds een aantal jaar een vangnet vanuit de overheid waardoor zij financieel tegemoet worden gekomen in hun zwangerschapsverlof. Een aanstaande moeder heeft recht op een verlofuitkering van het UWV van 16 weken, gelijk aan het minimumloon. Daarnaast kan een vrouwelijke zelfstandige zichzelf verzekeren voor verlof via een arbeidsongeschiktheidsverzekering. 
Voor aanstaande vaders is het minder riant geregeld. Anders gezegd: voor aanstaande vaders is er niets geregeld. Aanstaande vaders die in deze categorie vallen hebben geen recht op een uitkering van het UWV en tot op heden is er geen enkele verzekeraar die partnerverlof meeneemt in haar verzekeringspakket.

Gelijkwaardig verlof?
Er is inmiddels veel onderzoek gedaan naar de effecten van gelijkwaardig verlof voor moeders en hun partners. De resultaten van deze onderzoeken zijn eenduidig: hoe meer tijd ouders na de bevalling samen besteden met hun kind, hoe beter dat is voor het kind zelf, de ouders en het gezin. Daarnaast zorgt het ook voor een gelijkwaardiger participatie van mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt. Momenteel wordt het verschil tussen nieuwe vaders en moeders nog teveel benadrukt. Vrouwen krijgen 100% uitbetaald, mannen slechts een gedeelte of helemaal niets. Daarbij is het verlof voor vrouwen verplicht en voor mannen niet en gaat het inkomen van partners er fiks op achteruit als ze gebruik maken van de regeling (namelijk met 30% of meer). Het resultaat laat zich raden: slechts 11% van de mannen maakt momenteel gebruik van de aanvullende verlofregeling. 

Het blijft een vreemd gegeven dat de overheid in Nederland zich zo conservatief opstelt als het aankomt op verlof. Met de oude verlofregeling (en met de huidige verlofregeling eigenlijk ook), zegt de maatschappij: de vrouw zorgt voor het pasgeboren kind, de man gaat aan het werk. 

Helaas blijkt dit ook uit de cijfers. 76% van de mannen werkt fulltime, eenzelfde percentage van de vrouwen werkt parttime. Er mag niet gediscrimineerd worden bij sollicitaties. Maar dat gebeurt natuurlijk wel. Volgens het College van de Rechten van de Mens blijkt 43 procent van de werkende en werkzoekende vrouwen last te hebben van zwangerschapsdiscriminatie. Vrouwen van eind twintig die net getrouwd zijn maken minder kans op een baan dan een man met dezelfde leeftijd en kwaliteiten. Waarom? Omdat een vrouw zomaar aan kinderen kan gaan beginnen en dan dus vier maanden uit de roulatie is (en daarna vaak ook minder gaat werken). Wordt verlof gelijk getrokken, dan maakt het voor een werkgever niet uit wie hij of zij aanneemt.

Verlofregelingen in onze buurlanden

Nederland loopt behoorlijk achter met haar verlofregelingen als je het vergelijkt met onze buurlanden. Met name de Scandinaviërs hebben het goed voor elkaar en Finland spant daarin de kroon. Daar werd begin dit 2021 een wet aangenomen waarin is bepaald dat werkende ouders evenveel dagen betaald verlof krijgen na de geboorte. Dat komt neer op samen in totaal 164 dagen verlof per ouder.

In Zweden krijgen ouders allebei twee weken betaald verlof. Daarna krijgen ze samen 480 dagen verlof tegen 80 procent van hun salaris. Van de 480 dagen zijn minimaal drie maanden bedoeld voor de partner. 

In IJsland krijgen zowel man als vrouw drie maanden verlof. Daar komen nog eens drie maanden bij te verdelen naar eigen inzicht door de jonge ouders.

In Duitsland krijgen nieuwe ouders samen een jaar betaald ouderschapsverlof. Als beide ouders van de regeling gebruik maken, wordt deze periode verlengd tot 14 maanden. Overigens is dat niet volledig betaald. De staat vergoed twee derde van het loon uit, met een maximum van 1800 euro. Als je maandelijkse inkomsten normaal veel ruimer liggen, zul je dus alsnog zelf veel water bij de wijn moeten doen.

Hoe gaan jullie het doen?

Het kan geen kwaad een keer goed om de tafel te gaan zitten en jullie verwachtingen met betrekking tot ouderschapsverlof aan elkaar uit te spreken. Vinden jullie het fijn om een paar maanden helemaal samen te zijn? Of voelen jullie je er meer senang bij als je om de beurt verlof opneemt? En hoe zit het eigenlijk met werken? Willen jullie beiden dadelijk fulltime werken, blijft er een huisvader of -moeder of gaan jullie allebei voor een dagje minder? Bespreek dit allemaal goed met elkaar, zodat jullie neuzen dezelfde kant op staan als de kleine er dadelijk is.