Van celklomp naar mini-mens

In weken tellen is bij uitstek iets dat gebeurt in de zwangerschapswereld. Een vrouw is veertig weken zwanger. Officieel zelfs 38 weken, maar de eerste twee weken krijg je cadeau (zie hieronder waarom). 

Een kind groeit in circa 38 weken tijd uit van een klompje bij elkaar gekomen cellen tot een volwaardig functionerend mens. Als je die 38 weken in kaart brengt en je vult per week in wat er gebeurt in de ontwikkeling van de foetus, zie je hoe ontzettend snel het organisme in de buik van je vrouw groeit. 

Hieronder bondig samengevat wat je per week kunt verwachten. De lengte van de groeiende baby is tot week 20 aangegeven volgens de CRL oftewel de crown-rump length. Hierbij wordt van kruin tot kont gemeten. Vanaf week 20 is de gemiddelde lengte van kruin tot hiel aangegeven. De lengte is uiteraard bij benadering.

Week 1
Eigenlijk nog iet zwanger. De zwangerschap begint vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie, maar dan is er nog geen sprake van bevruchting.

Week 2
Zie week 1. De eerste twee weken is je vrouw volgens de internationaal gehanteerde rekenmethode dus wel zwanger, ook al is er nog geen bevruchting geweest.

Week 3
Hier komen eicel en zaadcel samen. Dit valt gelijk met de ovulatie. Na de bevruchting zweeft het embryo nog zo’n 5-7 dagen rond. Vanaf hier is de vrouw bevrucht.

Week 4
Maanzaadje – 0,1 mm

Innesteling vindt plaats. Het klompje cellen van de bevruchting deelt zich nu in tweeën: een placenta en een foetus. Officieel is de foetus nog steeds een embryo: niet meer dan een schijfje cellen, ook wel de embryonale schijf genoemd.

Week 5
Appelpitje – 1,5 mm
De foetus lijkt in niets op een mens, toch begint hier de ontwikkeling van vitale organen (hart, lever, nieren en maag). Ook de spijsvertering en bloedcirculatiesystemen beginnen zich te ontwikkelen.

Week 6
Erwt – 5 mm
Het embryo ontwikkelt een tijdelijke staart. Het hart bestaat uit een buisje en begint te pompen. Soms is dit al te zien op de echo.

Week 7
Blauwe bes – 8,5 mm
Elke minuut worden er honderd nieuwe hersencellen aangemaakt. De nieren vormen zich nu, en ook de armen en de benen. Het hoofd groeit en het gezicht begint zich te ontwikkelen. Het hart bestaat nu uit twee kamers.

Week 8
Framboos – 12,5 mm
Het embryo beweegt al veel, maar armen en benen zijn nog klein. Voeten en handen zijn zichtbaar, maar vingers en tenen zitten nog aan elkaar. De staart (die er zat) is verdwenen. Smaakpapillen beginnen zich nu al te ontwikkelen. Het embryo kan zelfs al reageren op aanraking. Ogen en oren ontwikkelen zich verder.

Week 9
Kers – 18 mm
De hartslag is in principe te zien op een echo. Ook kan de duur van de zwangerschap en de uitgerekende datum vanaf 9 weken definitief worden vastgesteld door het embryo op te meten.

Week 10
Aardbei – 3 cm
De armen zijn herkenbaar. Kraakbeen en bot vormen zich en vingernagels en haar verschijnen. Vitale organen zijn volledig ontwikkeld en beginnen langzaamaan te werken. Het hart heeft nu vier kamers.

Week 11
Limoen – 5 cm
Officieel het begin van de foetale periode. De genitaliën beginnen zich te ontwikkelen, maar zijn nog niet te onderscheiden als mannelijk of vrouwelijk. Vingers en tenen zijn nu los. Haarzakjes en nagelriempjes ontwikkelen zich. Net als het tandvlees.

Week 12
Pruim – 6,1 cm
Tussen week 11 en week 14 beginnen de nieren urine te produceren. Hierbij slikt de foetus vruchtwater in en plast het weer uit. Er worden nog geen afvalstoffen uitgescheiden via urine; deze worden afgevoerd via de placenta.  De baby kan vingers en tenen krullen en ontwikkelt nu reflexen.

Week 13
Citroen – 7,5 cm
Geslacht kan in sommige gevallen al worden vastgesteld.

Week 14
Perzik – 8,7 cm
Het tot nu toe zachte skelet wordt langzaam omgezet in botweefsel. Er groeit een perzikachtig vachtje om de foetus: lanugo. Dit is bedoeld om de vernix caseosa (een vettige huidsmeer) op zijn plek te houden. Dit beschermt de tere huid van de foetus tegen beschadiging en blootstelling aan het vruchtwater. Organen ontwikkelen zich. Lever en milt werken goed.

Week 15
Sinaasappel – 9,5 cm
De foetus begint nu snel te groeien, kan alle ledematen gebruiken en beweegt veel. Ook kan de foetus al hikken.

Week 16
Avocado – 12 cm
De gehoorbeentjes ontwikkelen zich en de foetus kan nu zijn moeders stem horen. Haar, wimpers en wenkbrauwen groeien vanaf nu. Ook smaakpapillen ontwikkelen zich nu versneld.

Week 17
Granaatappel – 13 cm
Kraakbeen wordt langzaamaan bot. Ook ontwikkelt de foetus spierweefsel en vetweefsel.

Week 18
Artisjok – 14 cm
De foetus is zeer beweeglijk en traint daarmee de spieren. Kan nu gapen, duimen, slikken. Nu is het goed mogelijk om door middel van een echo het geslacht te bepalen.

Week 19
Mango – 15 cm
Hier is de vernix caseosa goed ontwikkeld. De vijf zintuigen ontwikkelen zich, ook in de hersenzenuwen. Alle organen werken.

Week 20
Banaan – 25 cm
Smaakpapillen zijn nu volledig ontwikkeld. De foetus slikt dagelijks behoorlijk wat vruchtwater in en plast het grotendeels weer uit. Meestal kan de moeder de baby vanaf deze week af en toe voelen bewegen. Het voelt als een soort gefladder in de buik.

Week 21
Witlof – 26 cm
Het verteringssysteem ontwikkelt zich om voorbereid te worden op de ‘echte wereld’. Hier creëert de foetus zijn eerste poep (meconium), bestaande uit galkleurstoffen, ingeslikte cellen uit het vruchtwater, oude cellen van het darmslijmvlies en afvalstoffen van de lever. Normaal gesproken poept de baby voor het eerst nadat hij geboren is. Dit spul blijft voorlopig dus in de darmen zitten. Ook de reproductieorganen werken nu volledig. Meisjes hebben nu een complete verzameling eicellen aangemaakt voor de rest van hun leven.

Week 22
Kokosnoot – 28 cm
Ogen en lippen ontwikkelen zich verder. De foetus ontwikkelt een slaappatroon. Er worden duidelijk vier fases onderscheiden, waaronder rustige slaap en REM-slaap.

Week 23
Grapefruit – 29 cm
De foetus is nu volledig ontwikkeld en moet vooral groeien. De longen ontwikkelen zich verder en de tepels groeien nu aan. De baby hoort en reageert op geluiden van buitenaf.

Week 24
Cantaloupemeloen – 32 cm
Deze week is de laatste week waarin abortus wettelijk is toegestaan. Hoewel een baby in de buik in principe foetus blijft tot hij geboren is, zal ik hem vanaf nu baby noemen. De huid is steeds minder doorzichtig en krijgt nu langzaamaan een roze gloed, dankzij de haarvaten die zijn gevormd.

Week 25
Bloemkool – 34,5 cm
Het evenwichtsorgaan werkt nu en de baby begrijpt het verschil tussen boven en onder. Het haar van de baby groeit behoorlijk, net als het vetweefsel.

Week 26
Spitskool – 35,5 cm
De baby oefent met ademen. Geen lucht maar vruchtwater.

Week 27
Kropsla – 36,5 cm
Er kan vanaf nu hersenactiviteit gemeten worden.

Week 28
Aubergine – 39 cm
De baby krijgt meer onderhuids weefsel en rond de organen, waardoor de huid soepeler wordt en minder rimpelig. De totale hoeveelheid vet is nu 3,5%. Hij blijft oefenen met ademen. De longen zijn nu ‘volwassen’ en zouden vanaf nu ook buiten de baarmoeder moeten werken.

Week 29
Groene pompoen – 39,5 cm
De ruimte voor de baby wordt nu echt kleiner. Het schoppen voel je nu ook aan de buitenkant en de baby hikt regelmatig. Ook worden de onderlinge verschillen in groei (lengte en gewicht) groter.

Week 30
Courgette – 40 cm
De huid wordt soepeler en de hersenen rimpeliger. De baby heeft nu kracht om een volwassen vinger vast te kunnen pakken. Vanaf deze week hoort een moeder haar kind dagelijks te voelen bewegen. Hoe goed ze dit voelt hangt af van de locatie van de placenta: als deze aan de voorkant zijn de bewegingen minder goed voelbaar.

Week 31
Bos asperges – 41 cm
De ogen ontwikkelen zich en irissen reageren nu op licht (dat door de 31-weken-buik heen kan schijnen). Ook ontwikkelen het zenuwstelsel en de hersenen zich volop. Alle zintuigen werken nu perfect.

Week 32
Kalebas – 42,5 cm
De baby zal zich langzaamaan omdraaien om met het hoofd omlaag klaar te liggen voor de geboorte. Dat is overigens niet noodzakelijk, kan ook in een later stadium. 96% van de baby’s presenteert zich aan het einde van de zwangerschap in hoofdligging, 3% in stuit (en de rest dwars of op een andere manier).

Week 33
Bos bleekselderij – 43 cm
De ogen van de baby blijven nu open als hij wakker is. Ook coördineert hij nu slikken en ademen om zich voor te bereiden op de echte wereld. De botten worden sterker en de hersenen blijven zich ontwikkelen.

Week 34
Flespompoen – 45 cm
De baby kan geboren worden, maar het is beter als-ie nog wat doorgroeit.

Week 35
Ananas – 46 cm
Het gehoor van de baby is nu volledig ontwikkeld. De baby reageert het best op hoge tonen. Het lichaamsvet is nu 8%.

Week 36
Papaja – 47 cm
Lever en nieren werken nu perfect. Ademen gaat bijna zelfstandig. Bloedcirculatie en immuunsysteem zijn zo goed als af. De huid is nu soepel en zacht en het tandvlees sterk. Vanaf deze week blijven de meeste kinderen met hun hoofd beneden liggen als ze daar naartoe zijn gedraaid.

Week 37
Romaine-sla – 49 cm
De baby oefent de hele dag zijn nieuwe skills: inademen, uitademen, slikken, grijpen, knipperen. Ook kan hij poepen. De baby is in principe ‘af’ en kan thuis of in het ziekenhuis geboren worden als de bevalling spontaan op gang komt.

Week 38
Honingmeloen – 49,8 cm
Het haar van de baby kan inmiddels zo’n drie centimeter gegroeid zijn. De vernix caseosa die een baby op de huid heeft begint op een gegeven moment te verdwijnen vanaf deze week. Soms zitten baby’s nog helemaal onder deze laag huidsmeer als ze geboren worden, soms niet. In het laatste geval worden ze een beetje rimpelig van het vruchtwater.

Week 39
Pompoen – 51 cm
Ledematen zijn flexibel en beweeglijk. Hersenen ontwikkelen zich nog steeds. Nagels kunnen inmiddels voorbij de vingertoppen zijn gegroeid.

Week 40
Watermeloen – 51,3 cm

Van tenen tot hoofd is de baby zo’n 50 cm lang en het vetpercentage is toegenomen tot 16%. Nagels en haar blijven groeien. Longen zijn sterk genoeg om probleemloos zelf te functioneren. De baby wordt groter en dikker en is klaar om eruit te komen. Een normale zwangerschap duurt tussen de 37 en 42 weken. De uitgerekende datum (precies op 40 weken) kan soms wat stress geven voor aanstaande ouders, maar slechts een klein deel van de vrouwen bevalt daadwerkelijk op de berekende datum (minder dan 5%). Het grootste deel van de vrouwen bevalt tussen de 40 en 41 weken zwangerschap.